Na kolędę do Krzyworówni

Siódmego stycznia, na Різдво – Boże Narodzenie w obrządku wschodnim Huculi zapraszają do Krzyworówni na jedyną w swoim rodzaju kolędę. Wokół krzyworównieńskiej cerkwi Narodzenia Bogurodzicy Maryi kolędnicy tworzą kręgi i obchodzą świątynię siedem razy, by po otrzymaniu błogosławieństwa od ojca Rybaruka wyruszyć do swojej pracy niosąc od zagrody, do zagrody dobrą nowinę: Христос ся рождає! — Славімо його!

Зелені Карпати w nowej odsłonie

Na sam koniec 2018 roku ujrzał światło dzienne najnowszy tom ukazującego się na Zakarpaciu ogólnoukraińskiego, popularnonaukowego, ekologicznego magazynu Zielone Karpaty – Зелені Карпати. Liczy on 176 bogato ilustrowanych stron i zawiera cztery zeszyty za cały 2018 rok. Warto podkreślić, że kolegium redakcyjne tego wydawanego przez Karpacki Rezerwat Biosfery magazynu ma międzynarodowy ukraińsko-polsko-słowacko-niemiecko-szwaicarski skład. Cyfrową jego wersję można pobrać w formacie pdf. Znajdziemy w nim cały szereg ciekawych artykułów, jak na przykład Biały Słoń w Ukraińskich Karpatach, obszerny tekst omawiający dzieje Obserwatorium na Pop Iwanie, ze szczególnym uwzględnieniem historii jego odbudowy (niestety nie wolny od nieścisłości), czy tekst o zagrożeniach, jakie niesie ze sobą projekt budowy kurortu turystyczno-rekreacyjnego na Świdowcu. Oczywiście nie możemy pominąć faktu opublikowania w tym tomie Zielonych Karpat zamieszczonego pierwotnie w 53 Płaju artykułu Andrzeja Ruszczaka pt. Opowieści z dawnego Bystrca pod Czarnohorą w tłumaczeniu Aleksandra Nużnego. Znajdziemy tu także dość kontrowersyjny, żeby nie powiedzieć kuriozalny artykułu, którego autor nawołując – skądinąd słusznie – do przywrócenia starej nazwy Brustury wsi nazywanej dziś urzędowo Łopuchiw, argumentuje to twierdzeniem, że nazwa ta wywodzi się z sanskrytu, i że Karpaty były „centrum formowania się indoaryjskiej cywilizacji”. Tak, czy inaczej – zapraszamy do lektury!

Noworoczna Msza w Łopience

W pierwszy dzień Nowego 2019 Roku kustosz Zbyszek Kaszuba w imieniu Towarzystwa Karpackiego serdecznie zaprasza do Łopienki na wznawianą po latach Łopieńską Mszę Noworoczną, którą o godzinie 15 odprawi ksiądz Piotr Bartnik.
Przybywajcie więc licznie i ochoczo w Nowy Rok do Łopienki, z radością powitamy wszystkich wędrowców, którzy tego dnia zechcą odwiedzić bieszczadzkie sanktuarium ukryte w cichej dolinie między Łopiennikiem i Korbanią. Czekamy!

Pogórze Przemyskie. Tajemnice doliny Wiaru

Stanisław Kryciński nie zwalnia tempa i serwuje nam nową, drugą już w tym roku książkę. Jest to pierwsza część opowieści o Pogórzu Przemyskim odsłaniająca tajemnice doliny Wiaru od Arłamowa, przez Kalwarię Pacławską, Sierakośce po Kormanice, Harmanowice i Stanisławczyk. Opisuje miejsce szczególne – tu Karpaty spotykają się z wielką niziną ciągnąca się na wschód, aż ku azjatyckim stepom. To teren z licznymi pozostałościami po grodach, zamkach i dworach, ale po dawnych wsiach i ich mieszkańcach pozostały najczęściej tylko dzikie sady, cmentarze i ruiny cerkwi. To właśnie tutaj posadowiła się najstarsza w Polsce gotycka cerkiew murowana w Posadzie Rybotyckiej, której wnętrza zdobią bizantyjskie polichromie. To także wspaniała przyroda i Las Turnica z najbardziej zbliżonym do naturalnego drzewostanem w naszych Karpatach, a także spokój, jakiego wędrowca nie zazna nigdzie indziej. Książka liczy 312 stron i zawiera cztery rozdziały: Na początku był Pacław, Jak Czarnecki do Grochowiec, Rybotycze warchołami, ikonami i szewcami sławne, Wędrująca kapliczka czyi między Arłamowem a Trójcą.
Stanisław Kryciński, Pogórze Przemyskie. Tajemnice doliny Wiar, Wydawnictwo „Libra PL”.

Kultura ludowa Górali Żywieckich

Miło nam poinformować, ze ukazała się właśnie książka zatytułowana „Kultura ludowa Górali Żywieckich” pod redakcją Katarzyny Ceklarz i Barbary Rosiek, która jest 8 tomem serii wydawniczej „Kultura ludowa Górali” wydawanej przez COTG PTTK w ramach Biblioteki Górskiej. Publikacja ma przede wszystkim dokumentować tradycyjną kulturę Żywiecczyzny i jednocześnie stanowić źródło wiedzy, ukazując ją w szerokiej gamie aspektów od gospodarki, budownictwa, pożywienia, ubiorów, zwyczajów i obrzędów, wierzeń i medycyny, po sztukę i folklor. Zawiera 23 rozdziały napisane przez 18 autorów specjalizujących się w różnych dziedzinach wiedzy. Promocja książki obędzie się 15 grudnia 2018 r. o godzinie 16 w sali Starego Zamku w Żywcu.
Serdecznie zapraszamy!

Nowe przygody Wystawy Vincenzowskiej

Prezentacja ukraińskiej wersji wystawy „Dialog o losie i duszy. Stanisław Vincenz (1888-1971)” w Iwano-Frankiwsku (Stanisławów) nawet na chwilę nie wstrzymała jej wędrówki po Polsce. Na Dolnym Śląsku wystawa zawitała do Milicza, gdzie w Ośrodku Kultury przy ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 14 będzie eksponowana aż do 17 stycznia 2019 r. Natomiast kielecki epizod wystawy (który już sygnalizowaliśmy) w środę 12 grudnia o 11.30 w Bibliotece UJK przy ul. Świętokrzyskiej 21e zostanie wzbogacony wykładem autora wystawy dr Jana A. Choroszego o pisarstwie SV i pokazem filmu pt. „Śladami Vincenza”. Wstęp, oczywiście, wolny.

Rok Vincenza na Ukrainie

W roku 130-lecia urodzin Stanisława Vincenza Towarzystwo Karpackie podjęło szereg inicjatyw, aby godnie uczcić ten jubileusz. O tych inicjatywach informowaliśmy obszernie na naszym portalu. Teraz pora na informacje z Ukrainy. A jest o czym pisać!
Zainteresowanie postacią Stanisława Vincenza u naszych sąsiadów ma tendencję zwyżkową i być może już wkrótce będzie on bardziej znany i czytany na Ukrainie niż w Polsce, w czym, trochę nieskromnie to mówić, ma też jakiś swój udział nasze Towarzystwo. Sprzyja temu na pewno kolejny nakład (5000 egz.) „Prawdy Starowieku” i zapowiadane pierwsze ukraińskie wydanie „Zwady” także w tłumaczeniu Tarasa Prochaśki. Wspomnieć należy także o zaangażowaniu w propagowanie na Ukrainie postaci i dzieła Vincenza przewodniczącego Komisji Kultury i Religii Rady Najwyższej Ukrainy Mykoły Kniażyckiego, którego projekt budowy w Krzyworówni „Centrum dialogu międzykulturowego im. Stanisława Vincenza” wydaje się mieć duże szanse realizacji. Dość powiedzieć, że podczas gdy w żadnej polskiej telewizji nie można obejrzeć relacji z uroczystości vincenzowskich, w jednej z najbardziej „oglądalnych” stacji kijowskich „Espreso TV” wyemitowano reportaż o krakowskich obchodach 130-lecia urodzin Stanisława Vincenza. Czytaj dalej

„Cerkiew huculska” – czy tak można powiedzieć?

Po przydługiej przerwie wakacyjno-jesiennej w czwartek 13 grudnia 2018 r. zapraszamy do Muzeum Ziemi PAN w Warszawie (Willa Pniewskiego) przy alei Na Skarpie 27 na pierwsze „Spotkanie Karpackie” w sezonie 2018-2019. Jego wyjątkowym gościem będzie dr Włodzimierz Witkowski – człowiek, który wraz ze swoimi studentami w trakcie 20 wypraw naukowych w latach 1995-2018 zinwentaryzował i zmierzył praktycznie wszystkie cerkwie z terenu Huculszczyzny tworząc przy tym unikalną w skali całych Karpat dokumentację. Przedmiotem jego obficie ilustrowanej multimedialnie prelekcji będzie próba odpowiedzi na ważkie dla każdego wschodniokarpackiego krajoznawcy pytanie – czy obiektywnie istniej coś takiego jak „cerkiew huculska”?
Czytaj dalej

Karpacka zima w krośnieńskim muzeum

Muzeum Podkarpackie w Krośnie od 11 grudnia 2018 r. do 10 marca 2019 r. zaprezentuje wyjątkową wystawę o tematyce zimowej. Zebrane eksponaty pochodzą z XVIII, XIX i XX wieku. Jest to wystawa interdyscyplinarna, na której znajdują się zabytki o charakterze historycznym, etnograficznym oraz artystycznym. Opowiada o niezwykłych czasach, ludziach, szaleństwach, ryzyku, zabawie, sporcie i o tym jak kultura inspiruje się naturą. Świadkowie minionych dni pozostawili dla nas tysiące zdjęć, listów, notatek, dzieł sztuki, z których wyłaniają się ich twarze, miejsca, które możemy na zawsze zachować w pamięci. Czytaj dalej

O karpackich wystawach fotograficznych

Wystawy fotograficzne zatytułowane „Obiekty obronne w Karpatach i Współczesny obraz pasterstwa karpackiego”, które były przygotowane jako wydarzenia towarzyszące konferencjom zorganizowanym swego czasu w Lublinie przez Towarzystwo Karpackie, można teraz oglądać w wersji cyfrowej na stronach internetowych Biblioteki Politechniki Lubelskiej w zakładce WYSTAWY WIRTUALNE. Można tam znaleźć omówienia wystaw, galerię prezentowanych fotogramów wraz z podpisami  i nazwiskami autorów oraz serwisy fotograficzne z wernisaży. W ten sposób nasze wystawy stały się dostępne dla wszystkich nawet bez konieczności wychodzenia z domu.
Natomiast tych wszystkich, którzy od świata wirtualnego wolą jednak realny zapraszamy do Dworku Wincentego Pola w Lublinie, gdzie od 1 grudnia 2018 r. do końca stycznia 2019 r. fotogramy wystawy „Pasterstwo w Karpatach. Geneza i obraz współczesny” będzie można nawet dotknąć.

Jerzy Montusiewicz