Wszystko na temat: Karpaty Wschodnie

Od Menczyła po San, czyli o żeliwnych słupkach

18 października 2021 | Spotkania Karpackie | Na temat:

Jar Menczyła pod Kreczelą stanowił niegdyś fragment wschodniej granicy Polski, granica – choć inna – biegła również nurtem Sanu. W obu przypadkach w terenie można znaleźć materialne ślady, czy też usłyszeć ustne przekazy świadczące o ich przebiegu. O ile historia żeliwnych słupów z dawnej graniczy polsko-rumuńskiej jest już dość szeroko opisana, to historia innych żeliwnych słupów, bardzo często mylnie uważanych również za „graniczne”, już nie. Tzw. repery rzeczne ustawiane nad większymi rzekami okazały się nie mniej zajmującym tematem poszukiwań terenowych. W czasie dziesiątych  tego rocznych Spotkań Karpackich online Witold Grodzki zaprezentuje materiały z własnych badań terenowych, dotyczące żeliwnych słupów granicznych i rzecznych oraz zastanowi się nad problemem ochrony i zachowania tych historycznych pamiątek. Zapraszamy 28 października 2021 r. o godz. 19. Czytaj dalej →

II Festiwal Csángó w Polsce

11 października 2021 | Wydarzenia | Na temat:

Cztery dni przepełnione muzyką karpacką – od Mołdawii, przez Transylwanię, Huculszczyznę aż po Podkarpacie, a dalej tańce, śpiewy i muzyka popłyną z biegiem Wisły od stolicy Małopolski, aż do Trójmiasta. Łączymy morza, miasta, a przede wszystkim ludzi. Wspólny taniec nie zna granic, dzięki czemu ludzie mogą komunikować się bez słów. Położenie geograficzne i bogata historia sprawiły, że w muzyce Czangów słychać melodie bałkańskie, cygańskie, żydowskie, a nawet polskie. Zapraszamy na II Festiwal Csángó w Polsce, na którego program w każdym dniu składają się 2-godzinne warsztaty tańców Csángó z artystami z Szépszerével, a następnie potańcówki z węgierską, polską i ukraińską muzyką. Zespół Szépszerével gra tradycyjną, bardzo żywiołową muzykę ludową, wywodzącą się od Czangów zamieszkujących Mołdawię i Gimesz, regionów po obu stronach Karpat Wschodnich w Rumunii.

3.11 Kraków, Klub Strefa, ul. Św. Tomasza 31,
4.11 Gdańsk, Klub Paszcza lwa, ul. Kwietna 39,
6.11 Toruń, Wejściówka, Plac Teatralny 1 ,
7.11 Toruń, Domek Tilii w rezerwacie,
Początek zawsze o godz. 18. Więcej szczegółów na stronie festiwalu

Nagranie z „Odkrywania Karpat”

4 października 2021 | Wydarzenia | Na temat: ,

Zapis Spotkania Karpackiego online z września br., na którym dr Patrice M. Dabrowski przedstawiła prelekcję zatytułowaną „Odkrywanie Karpat. Epizody w obrazowaniu i przekształcaniu pogranicznych pasm górskich Polski i Ukrainy” nawiązującą do jej właśnie ukończonej, najnowszej książki zatytułowanej „The Carpathians. Discovering the highlands of Poland and Ukraine” można na spokojnie raz jeszcze obejrzeć tu.
Jednocześnie gorąco zapraszamy na kolejne Spotkanie Karpackie online 28 października 2021 r. jak zwykle o godz. 19, na którym Witold Grodzki przedstawi prelekcję pt. „Od jaru Menczyła pod Kreczelą do doliny Sanu pod Przemyślem. Rzecz o żeliwnych słupkach (nie tylko granicznych)”.

Odkrywanie Karpat

18 września 2021 | Spotkania Karpackie | Na temat: , , ,

Zapraszamy na kolejne, już dziewiąte w tym roku Spotkanie Karpackie online, na których dr Patrice M. Dabrowski przedstawi prelekcję zatytułowaną „Odkrywanie Karpat. Epizody w obrazowaniu i przekształcaniu pogranicznych pasm górskich Polski i Ukrainy” nawiązującą do jej właśnie ukończonej, najnowszej książki zatytułowanej „The Carpathians. Discovering the highlands of Poland and Ukraine”, której oficjalną premierę przewidziano na 15 października 2021 r. Prelekcja w języku polskim odbędzie się 30 września 2021 r., tradycyjnie o godz. 19.
Czy można różnie rozumieć „odkrywanie” Karpat? W trzech różnych okresach historycznych Polacy używali tego określenia wobec trzech odrębnych pasm górskich Karpat. W drugiej połowie XIX w. uznano, że warszawski lekarz Tytus Chałubiński „odkrył” Tatry; w latach trzydziestych XX w. deklarowano, iż „odkrywamy” Huculszczyznę czyli zamieszkałe przez Hucułów Karpaty Wschodnie; zaś po drugiej wojnie światowej deklarowano, że „odkrywamy” Bieszczady. Prelegentka zamierza dowieść, że mikrohistoria tych trzech „odkryć” rzuca światło na ważne zagadnienia dla polskiego „nizinnego” społeczeństwa. Zadaje też pytania: na czym polegała polskość kiedy Polska jeszcze nie istniała, jak może wielokulturowa ludność żyć w zgodzie i jak może Polska w przyszłości wyglądać. Czytaj dalej →

Zbliżenie na Połoninę Borżawa

19 sierpnia 2021 | Spotkania Karpackie | Na temat:

Zapraszamy w czwartek 26 sierpnia 2021 r. na ósme w tym roku „Spotkanie Karpackie online”, na którym Juliusz Marszałek opowie o paśmie Połoniny Borżawa. Ten rozciągający się na przestrzeni blisko 50 km masyw, położony centralnie na obszarze ukraińskiego Zakarpacia jest widoczny z bardzo wielu miejsc (np z Bieszczadów Zachodnich) i zawsze intryguje swoją wielkością i majestatem. Nie będzie to wykład monograficzny, nie będzie to również sprawozdanie czy wspomnienie z konkretnego wyjazdu, ale opis Borżawy z punktu widzenia potrzeb i oczekiwań turysty. A także osobiste reminiscencje autora, który miał przyjemność wędrować po borżawskich połoninach kilkakrotnie, prowadząc trasy w ramach rajdów organizowanych przez Studenckie Koło Przewodników Beskidzkich w Warszawie. Okazją do poznania wspaniałych cerkwi w dolinach otaczających Borżawę były zaś wyjazdy organizowane przez Towarzystwo Karpackie. A więc z Juliuszem Marszałkiem przemierzymy całe to pasmo górskie, poznając charakter i osobliwości poszczególnych jego części, a także atrakcje turystyczne w najbliższym otoczeniu pasma. Czytaj dalej →

Wyprawa „Bystrzec Marmaroski 2021”

12 lipca 2021 | Wydarzenia | Na temat: , ,

Z satysfakcją informujemy, iż w dniach 1-10 lipca odbyła się kolejna górska wyprawa pod auspicjami Towarzystwa Karpackiego, którą z uwagi na niezmiennie przyświecający nam cel – „vincenzowski” Bystrzec, nazwaliśmy nieco przekornie „Bystrzec Marmaroski”. Przy bardzo zmiennej pogodzie udało się nam zdobyć kilka szczytów Karpat Marmaroskich: Hnitesę, Torojagę, Farcaul i Mihailecul. W końcowej części wyprawy towarzyszyły nam „na wyciągniecie ręki” przepiękne panoramy Czarnohory, Gór Czywczyńskich i Połonin Hryniawskich. W imieniu Towarzystwa złożyliśmy wieńce na mogiłach polskich legionistów w Kirlibabie i Berbesti oraz w Syhocie Marmaroskim pod pomnikiem rumuńskiego generała polskiego pochodzenia Leonarda Moczulskiego, bohatera walk w I i II wojnie światowej. Odwiedziliśmy też Muzeum Huculskie w Repedei prowadzone przez Vasile Popovici, któremu przekazaliśmy kilka tomów Almanachu Karpackiego „Płaj” z artykułami dotyczącymi Karpat Rumuńskich oraz przedwojennej granicy polsko-rumuńskiej. Czytaj dalej →

Dwudziesty czwarty „Bieszczad” już jest!

5 lipca 2021 | Nowości wydawnicze, Periodyki | Na temat: ,

Z prawdziwą przyjemnością informujemy, że ujrzał właśnie światło dzienne 24 tom rocznika „Bieszczad” wydawanego przez Oddział Bieszczadzki Towarzystwa Opieki nad Zabytkami mającego swą siedzibę w Ustrzykach Dolnych. Tom jak zwykle pełen różnorodnych karpackich treści i to takich, które autorzy artykułów wydobywając z przepastnych archiwów lub z głębi ludzkiej pamięci udostępniają czytelnikom po raz pierwszy. Otwiera go wstęp Tadeusza Szewczyka poprzedzony fragmentem przejmującej „Elegii Otryckiej” zmarłego niedawno poety Janusza Szubera, od lat zaprzyjaźnionego z „Bieszczadem”.
A oto zawartość tomu:
Wojciech Wesołkin, W dorzeczu Osławy (część IX). Szczawne i Kulaszne;
Maciej Augustyn, Dzieje cerkwi w Rakowej;
Stanisław Kucharzyk, Użok czy Wołosate albo spór o kolej;
Tomasz Woźny, Wielki Piątek na Bukowym Berdzie; Czytaj dalej →

Nagranie ze Spotkania pod Hnitesą

31 maja 2021 | Spotkania Karpackie | Na temat:

Jak zwykle – czy to już tradycja? – udostępniamy Państwu nagranie z ostatniego Spotkania Karpackiego online z 27 maja br., na którym Jerzy Montusiewicz i Jerzy Warakomski wtajemniczali nas w hnitessieńskie zawiłości nazewnicze, historyczne, kartograficzne i wszystkie inne. Na ile udało nam się zorientować, w spotkaniu „pod Hnitesą” uczestniczyło na Zoomie i YouTube zacne grono, które z powodzeniem można by nazwać „Klubem Hnitesa”, nawet gdyby groziło to posądzeniem o plagiat. Plik z nagraniem jest dostępny pod tym linkiem.
Zapraszamy gorąco do obejrzenia tego nagrania i powiększenia liczby klubowiczów, a także do wzięcia udziału w kolejnych Spotkaniach Karpackich online, na których już 24 czerwca punktualnie o 19 Witold Grzesik, opowie z wielką pokorą o 10 latach remontu dzwonnicy w Polanach Surowicznych.

Hnitesa – historia, tożsamość i turystyka

21 maja 2021 | Spotkania Karpackie | Na temat:

Z radością zapraszamy wszystkich miłośników Karpat w czwartek 27 maja 2021 r. o godz. 19 na piąte już „Spotkania Karpackie online”, na których członkowie Towarzystwa Karpackiego Jerzy Montusiewicz i Jerzy Warakomski opowiedzą o Hnitesie, najbardziej na południe wysuniętej górze tak I, jak i II Rzeczpospolitej, szczycie na południowo-wschodnim krańcu Gór Marmaroskich. Na przestrzeni wieków trwała ona niewzruszenie, choć wokół zmieniały się państwa, księstwa, obszary autonomiczne: Rzeczpospolita, Węgry, Transylwania, Austro-Węgry, Bukowina, Galicja, Rumunia, Rosja Radziecka, Ukraina. Hnitesa jest osobliwym przykładem procesu kształtowania się nazewnictwa górskiego, odzwierciedlającym w pewnym sensie koleje losu tych terenów. Bogactwo zanotowanych imion tej góry, które pomimo zmieniającego się otoczenia wywodzą się z jednego rdzenia jest warte prześledzenia. Drugi wątek to historia turystycznego penetrowania Hnitesy i wpływ literatury na powstawanie alternatywnych nazw szczytu. Czytaj dalej →

Karpacka fotografia Juliusza Dutkiewicza

20 maja 2021 | Wydarzenia | Na temat: ,

Uprzejmie informujemy, że w dniu dzisiejszym tj. 20 maja 2021 r. o godz. 18.30 czasu lwowskiego (17.30 czasu polskiego) w ramach projektu „Z miasta w góry: obrazy Karpat w kulturze i sztuce” organizowanego przez Centrum Historii Miejskiej we Lwowie i Uniwersytet w St. Gallen dr Ksenya Kiebuzinski z uniwersytetu w Toronto wygłosi wykład online zatytułowany „Rural Practice, Commercial Enterprise, or Imperial Service? Juliusz Dutkiewicz’s Carpathian Ethnographic and Landscape Photography (Praktyka wiejska, przedsiębiorstwo handlowe czy służba cesarska? Karpacka fotografia etnograficzna i krajobrazowa Juliusza Dutkiewicza). Wykład poświęcony będzie twórczości  fotograficznej Juliusza Dutkiewicza (1834–1908) i jego wkładowi w dziewiętnastowieczne dokumentowanie krajobrazowe i etnograficzne Karpat, a zwłaszcza Huculszczyzny. W dyskusji po wykładzie wezmą udział Herbert Justnik z Volkskundemuseum w Wiedniu i Patrice Dabrowski z Harvard Institute of Ukrainian Studies. Transmisja dostępna będzie online na Youtube.
Języki robocze: ukraiński i angielski.
Przy okazji wszystkim zainteresowanym dziejami Juliusza Dutkiewicza i jego huculskich fotografii polecamy artykuł (w PDF) opublikowany w Płaju 58 (jesień 2019). Życzymy miłej lektury.