Książki

Pieniny na starej pocztówce

pieniny_okladkaNakładem Oficyny Artystycznej Astraia ukazał się album pod trochę przydługim tytułem „Pieniny na starej pocztówce. Dawne widoki Pienin,  Czorsztyna, Niedzicy, przełomu Dunajca, Czerwonego Klasztoru, Trzech Koron, Góry Zamkowej, Szczawnicy, Homoli, Krościenka wraz z dawnym opisem przyrodniczym i kulturowym” w opracowaniu Rafała Monity i Katarzyny Wiwer. Album zawiera ponad 150 pocztówek z XIX i XX w. autorstwa m. in. Awita Szuberta i Mariana Trzebińskiego. Podzielony jest na dziesięć rozdziałów opisujących kolejne fragmenty Ziemi Pienińskiej. Ilustracjom towarzyszą teksty z epoki.

VIII edycja Nagrody „SĄDECCZYZNA” im. Szczęsnego Morawskiego

ziemia_sadeckaMasz-synow-w-lasach_mKapituła Honorowej Nagrody „SĄDECCZYZNA” im. Szczęsnego Morawskiego, ustanowionej w roku 2007, w skład której wchodzą: Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział w Nowym Sączu, „Almanach Muszyny” – Stowarzyszenie Przyjaciół Almanachu Muszyny, Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu oraz Komitet Redakcyjny „Rocznika Sądeckiego”, ogłasza, że w VIII edycji konkursu przyznała dwie Nagrody za książki wydane w roku 2014:
1. „Ziemia Sądecka. Monografia historyczna administracji lokalnej”. Pamiątkową statuetkę otrzymuje autor Grzegorz Olszewski.
2. „Masz synów w lasach, Polsko…: podziemie niepodległościowe i opór społeczny na Sądecczyźnie w latach 1945-1956”. Pamiątkową statuetkę otrzymuje autor opracowania redakcyjnego Dawid Golik, zaś autorzy artykułów pamiątkowe dyplomy. Czytaj dalej

Kresowa Atlantyda – odsłona szósta

kresowa_atlant_6Wydany w maju VI tom Kresowej Atlantydy prof. Stanisław Nicieja poświęcił głownie Stryjowi i nic w tym dziwnego, bo to miasto zupełnie wyjątkowe, na pewno zasługujące na osobną, wielotomową monografię. Profesor jak zwykle prezentuje opisywane miasta po przez urodzonych i żyjących w nim ludzi. W Stryju wśród wielu barwnych postaci na pierwszym miejscu mamy oczywiście Kornela Makuszyńskiego – postać absolutnie wyjątkową. Autor i tym razem nie zapomniał o Towarzystwie Karpackim, przypominając ufundowaną przez nas w stryjskim kościele parafialnym tablicę pamiątkową poświęconą panu Kornelowi. W 6 tomie znalazło sie także trochę miejsca dla nadczeremoskich Kut – ojczyzny polskich Ormian, oraz dla majątku Jaruzelskich w Kniażach, miejsca urodzin Zbyszka Cybulskigo. Tom wyposażono jak zwykle w indeks nazwisk i blisko 250 ilustracji.
Stanisław Nicieja, Kresowa Atlantyda. Tom 6. Historia i mitologia miast kresowych, Wyd. MS, str. 296

Ilustrowana historia Rusinów Karpackich

narod_znikadUkazało się wreszcie długo oczekiwane polskie wydanie książki Paula Roberta Magocsi’ego pt. „Naród znikąd. Ilustrowana historia Rusinów Karpackich”. To popularna praca prezentująca podstawowe wiadomości na temat dziejów Rusinów Karpackich z uwzględnieniem całego zamieszkiwanego przez nich fragmentu Karpat. Praca zawiera wprawdzie wiele tez dyskusyjnych, a także pewne niekonsekwencje, ale warta jest polecenia, przede wszystkim jako swoisty manifest tożsamościowy Rusi Karpackiej. Książka jest bogato ilustrowana i zawiera mapy wraz z ich omówieniami. Można ją nabyć w Oficynie Wydawniczej „Rewasz”, będzie też do kupienia na Spotkaniach Karpackich!
Wydanie książki w języku polskim udało się dzięki staraniom Stowarzyszenia Ruska Bursa w Gorlicach. Jej publikacją wydawnictwo W. Padiaka z Użhorodu sfinalizowało prace nad wielkim projektem „Naród znikąd”, którego realizacja trwała dziesięć lat. W tym czasie książka była wydana w dziesięciu językach: po angielsku (2006), ukraińsku (2006), rusińsku (2007), rumuńsku (2007), słowacku (2007), chorwacku (2009), wojwodińsko-rusińsku (2009), czesku (2014), węgiersku (2014) i obecnie po polsku.

Piąty tom Kresowej Atlantydy

kresowa-atlantyda-tom-5Prof. Stanisław Nicieja nie zwalnia tempa i obdarowuje nas kolejnym tomem swojej historii i mitologii miast kresowych. Piąty tom „Kresowej Atlantydy” kontynuuje literacką wędrówkę po przedpolu Karpat. Tym razem autor zaprasza nas do Sambora – miasta ogrodów i wielkiej historii; Rudek – z mauzoleum Fredrów; Delatyna – kurortu sławnego wodami solankowymi, Bitkowa – ze złożami ropy naftowej; Rafajłowej – słynnej z walk II Brygady Legionów Polskich oraz do Nadwórnej – miasta, które było i jest bramą Gorganów. O aktualność książki nich świadczy fakt, że przy omawianiu tej ostatniej miejscowości autor prezentuje odsłoniętą na początku października 2014 r. w kościele parafialnym tablicę pamiątkową poświęconą pamięci wschodniokarpackich walk Legionów Polskich. Wypada jednak sprostować informację zawartą w podpisie pod zamieszczonym zdjęciem: otóż wśród osób, które ufundowały tablicę byli nie tylko członkowie naszego Towarzystwa.
Stanisław Nicieja, Kresowa Atlantyda. Tom 5. Historia i mitologia miast kresowych, Wyd. MS, str. 288

Huculskie dziedzictwo

senkiw_huc_spad_okl_mTak zatytułowana jest monografia autorstwa Iwana Seńkiwa (1913-1993), ukraińskiego etnografa zamieszkałego po wojnie w Niemczech. Jest to drugie wydanie (poszerzone i uzupełnione) książki, która pod tym samym tytułem ukazała się w Kijowie w 1995 r. Liczy 528 str. formatu A5. Jest próbą stworzenia popularnej encyklopedii Huculszczyzny. Autor, z różnym skutkiem, stara się ująć wszystkie najważniejsze tematy dotyczące Huculszczyzny – od pochodzenia Hucułów, po przez analizę ich dialektów, aż po gospodarkę, architekturę, sztukę, rzemiosło i obyczaje. Osobno prezentuje badaczy i twórców (pisarzy, malarzy, muzyków) związanych z Huculszczyzną, w tym także polskich. Przywołuje także dość obfitą bibliografię. Wydawnictwo „Huculszczyzna” wyposażyło książkę w liczne ilustracje, w tym szereg zeskanowanych z tomów Almanachu Karpackiego „Płaj” – niestety nie zaznaczając źródła i myląc niektóre podpisy.
Іван Сеньків, Гуцульська спадщина. Праці з життя і творчости гуцулів, Верховина 2014

Gdzie „diabły, Hucuły, Ukraińce”

bieszczady

Pod choinkę ukazuje się nowa książka Stanisława Krycińskiego pt. „Bieszczady. Tam gdzie diabły, Hucuły, Ukraińce”. Licząca 230 stron praca, składa się z czterech rozdziałów opisujących wybrane fragmenty Bieszczadów i Pogórza Przemyskiego. Kanwą są turystyczne wspomnienia z wędrówek autora w latach 70. i 80. oraz obozów „Nadsanie”. Rozdział pierwszy „Na obu brzegach Sanu” dotyczy Dobrej Szlacheckiej, Ulucza, Witryłowa, Łodziny Hłomczy i Mrzygłodu. Rozdział „W głąb „worka” przypomina czasy nielegalnych wypraw do „worka” w realiach PRL-u i prace uczestników obozów „Nadsanie” na cmentarzach Sianek, Beniowej, Bukowca w 1990 r. Część zatytułowana „Gdzie diabły, hucuły, ukraińce” mówi o odrębności trzech wsi – Bystrego, Lipia i Michniowca od miejscowości położonych na zachód od nich, oddzielonych wododziałem Bałtyku i Morza Czarnego, którym przez wieki biegły granice świeckie i kościelne. Ostatni rozdział „1000 lat historii, czyli między Hoczwią a Cisną” przedstawia akcję kolonizacyjną Balów w dolinie Hoczewki, dzieje huty żelaza w Cisnej i powojenne walki polsko-ukraińskie wzdłuż szosy Lesko – Cisna. W książce znalazło się 100 zdjęć autora z lat 1984-1991 przedstawiających wiele obiektów już nieistniejących oraz sześć map opisywanych terenów. Premiera książki odbędzie się podczas promocji 21 grudnia 2013 r. w Uhercach Mineralnych o godz. 15 w budynku Bieszczadzkiej Wytwórni Piwa „Ursa Maior”. Czytaj dalej

Karpaty Wschodnie na przedwojennej fotografii

Z radością i nie bez odrobiny satysfakcji pragniemy poinformować, że w połowie sierpnia tego roku trafi do księgarń album zatytułowany „Przedwojenne Bieszczady, Gorgany i Czarnohora. Karpaty Wschodnie. Najpiękniejsze Fotografie”, którego autorem jest Andrzej Wielocha. Wydana przez Wydawnictwo RM książka zawiera ponad 100 starannie wybranych przez autora i opatrzonych przez niego obszernym komentarzem fotografii pochodzących z bardzo różnych źródeł. Wiele z nich publikowanych jest po raz pierwszy. We wprowadzeniu do książki jej autor pisze tak:
Przedwojenne Karpaty Wschodnie to kraina, której już nie ma. Nie ma też już ludzi, którzy by ją pamiętali i mogliby nam o niej opowiedzieć. Cóż, nam, urodzonym za późno, nie dane już było posmakować tamtych Karpat Czytaj dalej

„Ruś Krośnieńska”

Ta trochę zapomniana przez wszystkich kraina zyskała ostatnio za sprawą pana Sebastiana Dubiela-Dmytryszyna dwie nowe publikacje. Pierwsza to „Rzecz o łemkowskiej enklawie na północ od Krosna. Prace dedykowane dr. Modestowi Humeckiemu z okazji 170-tej rocznicy urodzin”, Krosno: RuthenicArt, 2012, ss. 73. Druga zaś, jak się wydaje z nadzieją na wydawnictwo cykliczne, to wydana na początku tego roku „Ruś Krośnieńska. Szkice i studia na temat wyspy łemkowskiej”, Węglówka: RuthenicArt, 2013, ss. 140. Znajdziemy tu szereg ciekawych, sięgających do źródeł tekstów, między innymi:
Sebastian Dubiel-Dmytryszyn, Zapiski z Waniwki – tytułem wstępu;
Teofil Kuryłło, Łemkowie z północnej części powiatu krośnieńskiego;
I. Korostianśkyj (Iwan Ziłynśkyj), Zamieszańcy;
Jarosław Moklak, Życie polityczne i religijne ludności łemkowskiej powiatu krośnieńskiego w latach 1918-1939 (z uwzględnieniem Pogórza Strzyżowskiego);
Piotr Siwicki, Wspomnienia pośmiertne o ks. Janie Nehrebecktm (1853-1927), długoletnim proboszczu parafii greckokatolickiej w Zalesiu pad Rzeszowem…;
Antoni Chuchla, Blizianka i Gwoździanka – dzieje wsi z etniczno-kulturowego pogranicza;
Obydwie książki można nabyć po skontaktowaniu się z wydawcą pod adresem: ruthenicart@zpoludnia.pl Więcej informacji na: http://ffkarpacki.pl

Huculskie wyroby z metalu

W zeszłym roku ukazał się na Ukrainie bardzo ciekawy album pt. Huculskie artystyczne wyroby z metalu kon. XVIII – pocz. XX w., pod redakcją Ołeksa Balko (Гуцульські xудожні вироби з металу kін. XVIII – поч. XX cт., Інститут Колекціонерства Українських Мистецьких Пам’яток при НТШ, Львів 2011). Liczący on 376 stron i jest poświęcony artystycznym wyrobom z metalu z okresu od końca XVIII do połowy XX w.  z terenu Huculszczyzny. Prezentuje damskie i męskie ozdoby i amulety – krzyże i zgardy, okucia lasek, bartki i kełefy, fajki i przyrządy do palenia, klamry (czeprahy) i zapinki, okucia pasów i toreb myśliwskich, strzelby, pistolety i prochownice, oraz elementy końskiej uprzęży. Zamieszczone w albumie zdjęcia (dobrej jakości, często całostronicowe) prezentują 729 przedmiotów pochodzących z muzeów ukraińskich i polskich, w tym 166 samych krzyży. Album zamyka katalog.
Warto dodać, że nakładem tego samego wydawcy ukazały się też dwa inne albumy: Huculskie i pokuckie świeczniki-trijcie (Гуцульські та покутські свічники-трійці, Львів 2008) oraz Malowana ceramika Kosowa i Pistynia XIX – pocz. XX w. (Мальована кераміка Косова і Пістиня ХІХ – початку ХХ столітьm, Львів 2012).